Check VAR là gì? Tác động của nó trên mạng xã hội

Trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, “check VAR” đã trở thành một hiện tượng ngôn ngữ nổi bật trên mạng xã hội Việt Nam. Cụm từ này có nguồn gốc từ làng bóng đá nhưng đã nhanh chóng lan rộng và trở thành một phần không thể thiếu trong cách giao tiếp trực tuyến của giới trẻ. “Check VAR” không chỉ đơn thuần là một thuật ngữ mà còn phản ánh xu hướng ngày càng tăng của người dùng internet trong việc kiểm tra tính xác thực của thông tin, đặc biệt là những lời khoe khoang hay “flex” trên các nền tảng như Facebook, TikTok, Instagram và Twitter.

1. Check VAR là gì?

“Check VAR” là một thuật ngữ có nguồn gốc từ công nghệ Video Assistant Referee (VAR) trong bóng đá – một hệ thống hỗ trợ trọng tài bằng cách xem lại các tình huống quan trọng thông qua video để đưa ra quyết định chính xác. Trên mạng xã hội Việt Nam, cụm từ này đã được chuyển nghĩa thành hành động kiểm chứng thông tin, đặc biệt là khi có ai đó đưa ra những tuyên bố khoe khoang hoặc đáng nghi ngờ.

Sự phổ biến của “check VAR” bắt đầu tăng mạnh vào cuối năm 2022 và đầu năm 2023, khi nó trở thành một phản ứng tự nhiên của cộng đồng mạng trước những tuyên bố gây sốc hoặc khó tin. Cụm từ này thường xuất hiện dưới dạng bình luận, hashtag (#checkVAR) hoặc thậm chí là meme, phản ánh sự hoài nghi và mong muốn tìm kiếm sự thật của người dùng internet.

Ví dụ về cách “check VAR” được sử dụng:

• Khi một người khoe khoang về thành tích học tập hoặc công việc với mức lương cao đáng kinh ngạc
• Trong các cuộc tranh luận online, khi một bên đưa ra những con số hoặc dữ liệu không có nguồn
• Khi các influencer chia sẻ câu chuyện thành công hoặc những trải nghiệm đáng ngờ

2. Nguồn gốc và ý nghĩa

2.1. VAR trong bóng đá

Video Assistant Referee (VAR) là một công nghệ hỗ trợ trọng tài được Liên đoàn Bóng đá Thế giới (FIFA) chính thức áp dụng vào năm 2018 tại World Cup Nga. Đây là một hệ thống gồm một đội ngũ trọng tài phụ trách xem lại các tình huống quan trọng trên sân qua video để hỗ trợ trọng tài chính đưa ra quyết định chính xác.

VAR được sử dụng chủ yếu trong bốn tình huống chính: kiểm tra bàn thắng và các vi phạm có thể xảy ra trước đó, xem xét các tình huống phạt đền, xác nhận thẻ đỏ trực tiếp, và đảm bảo trọng tài không nhầm lẫn trong việc phạt thẻ cho cầu thủ. Khi có tình huống gây tranh cãi, trọng tài chính sẽ thực hiện ký hiệu “hình vuông” bằng tay và di chuyển đến khu vực xem lại video để đưa ra quyết định cuối cùng.

Tại Việt Nam, VAR được áp dụng lần đầu tiên trong giải V-League 2019 và sau đó trở nên phổ biến hơn trong các mùa giải tiếp theo. Sự xuất hiện của VAR không chỉ thay đổi cách thức vận hành của bóng đá chuyên nghiệp mà còn tạo ra một hiệu ứng văn hóa khi thuật ngữ này dần tìm đường đến với đời sống hàng ngày và ngôn ngữ mạng của người Việt.

2.2. “Check VAR” trong mạng xã hội

Sự chuyển đổi ý nghĩa của “check VAR” từ một thuật ngữ chuyên môn trong bóng đá sang một cụm từ phổ biến trên mạng xã hội là một hiện tượng ngôn ngữ đáng chú ý. Ban đầu, “check VAR” xuất hiện trong các bình luận về bóng đá, khi người hâm mộ bày tỏ mong muốn xem lại các tình huống gây tranh cãi. Dần dần, cụm từ này được sử dụng trong những tình huống ngoài bóng đá, đặc biệt là khi có ai đó đưa ra những tuyên bố khó tin hoặc phóng đại sự thật – một hiện tượng thường được gọi là “flexing” trên mạng xã hội.

Trong các cuộc tranh luận về chính trị, xã hội hay thậm chí là chuyện tình cảm cá nhân, “check VAR” cũng được sử dụng như một cách nhẹ nhàng để yêu cầu bằng chứng hoặc thông tin chi tiết hơn. Cụm từ này giúp người dùng internet đặt câu hỏi về tính xác thực của thông tin mà không tạo ra không khí đối đầu gay gắt, thậm chí còn mang lại yếu tố hài hước cho cuộc trò chuyện.

3. Sự phổ biến và tác động

3.1. Trào lưu “Flex đến hơi thở cuối cùng”

Trào lưu “Flex đến hơi thở cuối cùng” là một hiện tượng mạng xã hội nổi bật trong năm 2022-2023, khi nhiều người dùng internet, đặc biệt là giới trẻ, thường xuyên chia sẻ những thành tựu, tài sản hoặc trải nghiệm đáng ngưỡng mộ – thực tế hoặc được phóng đại – lên các nền tảng mạng xã hội. Thuật ngữ “flex” (có nghĩa là “khoe khoang”) đã trở thành một từ quen thuộc trong ngôn ngữ mạng của người Việt.

Trào lưu này trở nên phổ biến rộng rãi vào khoảng cuối năm 2021, khi một loạt các video TikTok với hashtag #flex hoặc #flexing thu hút hàng triệu lượt xem. Nội dung thường xoay quanh việc khoe khoang về tài sản, thành tích học tập, hay thành công trong công việc.

Theo dữ liệu từ các công cụ phân tích mạng xã hội, số lượng bình luận có chứa cụm từ “check VAR” tăng đáng kể vào đầu năm 2023:

• Trên Facebook, hashtag #checkVAR xuất hiện trong hơn 500.000 bình luận chỉ trong quý đầu năm 2023
• Trên TikTok, các video với chủ đề kiểm chứng thông tin sử dụng cụm từ “check VAR” đạt tổng cộng hơn 50 triệu lượt xem

3.2. Sự kiện Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Một trong những ví dụ nổi bật về tác động tích cực của văn hóa “check VAR” đối với xã hội là sự kiện liên quan đến việc kiểm tra tính minh bạch trong các hoạt động quyên góp của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN). Trong bối cảnh thiên tai và dịch bệnh, MTTQVN đã phát động nhiều chiến dịch quyên góp từ thiện, thu hút sự tham gia đông đảo của người dân và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, một số thông tin về số tiền quyên góp và cách phân bổ nguồn lực đã gây ra những tranh cãi trên mạng xã hội. Cộng đồng mạng bắt đầu yêu cầu “check VAR” đối với các con số được công bố, đòi hỏi sự minh bạch hơn trong việc quản lý và sử dụng tiền từ thiện.

Trước áp lực từ dư luận, MTTQVN đã có những động thái tích cực như công bố chi tiết hơn về các khoản thu chi, tăng cường minh bạch trong quá trình phân phối hàng cứu trợ. Những hành động này đã giúp xây dựng lòng tin của công chúng và tạo ra một tiền lệ tốt cho các tổ chức từ thiện khác.

Tác động xã hội của sự kiện này bao gồm:

• Khuyến khích tinh thần giám sát công dân trong các hoạt động công ích
• Chứng minh rằng mạng xã hội có thể đóng vai trò tích cực trong việc thúc đẩy những thay đổi xã hội
• Văn hóa “check VAR” đã chuyển từ việc đơn thuần kiểm tra những lời khoe khoang cá nhân sang những vấn đề có ý nghĩa xã hội rộng lớn hơn

4. Cách sử dụng và ví dụ

4.1. Trong các tình huống khác nhau

“Check VAR” được sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau trên mạng xã hội:

Trong lĩnh vực giáo dục:

• “Check VAR bảng điểm” khi học sinh khoe điểm thi cao bất thường
• “Check VAR thư mời” hoặc “check VAR học bổng” khi sinh viên khoe được học bổng du học

Trong lĩnh vực công việc và thu nhập:

• “Xin phép check VAR sao kê ngân hàng” khi có người khoe thu nhập cao
• “Check VAR báo cáo tài chính” khi influencer khoe doanh thu từ kinh doanh online

Trong lĩnh vực tình cảm:

• “Check VAR xem có thật không hay PR” khi có người khoe “người yêu hoàn hảo”
• “Check VAR hóa đơn mua hàng” khi cặp đôi khoe quà giá trị lớn

Trong tin tức và thời sự:

• “Check VAR số liệu” khi có thông tin về thành tựu kinh tế hoặc xã hội
• “Check VAR bằng chứng” khi người nổi tiếng tuyên bố về hoạt động từ thiện

“Check VAR” cũng có nhiều biến thể và cụm từ liên quan:

• “Xin trọng tài check VAR”: Biến thể trang trọng hơn
• “VAR đang xem lại”: Đang trong quá trình kiểm chứng thông tin
• “VAR xác nhận”: Thông tin đã được xác nhận là đúng
• “VAR từ chối”: Thông tin bị phát hiện là sai hoặc được phóng đại

4.2. Tác động của “check VAR” lên ngôn ngữ mạng

Sự phổ biến của “check VAR” đã tạo ra những thay đổi đáng kể trong cách giao tiếp trên mạng xã hội của người Việt. Cụm từ này không chỉ đơn thuần là một biểu đạt mà còn đại diện cho một văn hóa mới trong cách tiếp nhận và xử lý thông tin.

Một trong những tác động rõ rệt nhất là việc khuyến khích tinh thần hoài nghi lành mạnh. Với “check VAR”, người dùng có một công cụ ngôn ngữ để thể hiện sự hoài nghi một cách có chủ đích và yêu cầu bằng chứng một cách lịch sự mà không gây xung đột.

Sự thay đổi trong cách giao tiếp trên mạng xã hội cũng được thể hiện qua các xu hướng sau:

• Tăng cường tính minh bạch: Người dùng mạng xã hội, đặc biệt là những người có ảnh hưởng, ngày càng chủ động cung cấp bằng chứng kèm theo các tuyên bố của họ để tránh bị “check VAR”.

• Sáng tạo nội dung phản biện: Xuất hiện nhiều kênh chuyên về việc kiểm chứng thông tin với tên gọi như “VAR Official”, “Check VAR 24/7”.

• Phát triển lối nói mới: Các cụm từ như “Đã qua VAR”, “Bật VAR lên” trở thành những biểu đạt phổ biến trong giao tiếp hàng ngày.

• Tác động đến văn hóa chia sẻ: Người dùng mạng trở nên thận trọng hơn trong việc đăng tải những tuyên bố cá nhân vì lo ngại bị “check VAR”.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng không phải lúc nào “check VAR” cũng được sử dụng với mục đích tích cực. Trong một số trường hợp, nó có thể trở thành công cụ để công kích cá nhân hoặc xâm phạm quyền riêng tư nếu được sử dụng quá mức.

5. Kết luận

“Check VAR” đã phát triển từ một thuật ngữ chuyên môn trong bóng đá thành một hiện tượng văn hóa mạng đầy sức ảnh hưởng tại Việt Nam. Sự chuyển đổi này không chỉ cho thấy khả năng sáng tạo và thích ứng của ngôn ngữ internet mà còn phản ánh những thay đổi trong cách người dùng mạng xã hội tiếp nhận và xử lý thông tin trong thời đại số.

Từ nguồn gốc là công nghệ hỗ trợ trọng tài trong bóng đá, “check VAR” đã trở thành một công cụ văn hóa giúp người dùng internet thể hiện sự hoài nghi lành mạnh và tìm kiếm sự thật. Sự phổ biến của cụm từ này trên các nền tảng mạng xã hội chứng tỏ nhu cầu ngày càng tăng của cộng đồng mạng trong việc kiểm chứng thông tin và đòi hỏi tính minh bạch.

Tác động của “check VAR” đối với xã hội vượt ra ngoài không gian mạng, khi nó khuyến khích tinh thần giám sát công dân và trách nhiệm giải trình trong các lĩnh vực khác nhau. Đồng thời, nó cũng tạo ra những thay đổi trong cách giao tiếp trực tuyến, thúc đẩy một môi trường mà ở đó việc đặt câu hỏi và tìm kiếm bằng chứng được coi trọng.

Trong tương lai, “check VAR” có thể tiếp tục phát triển và biến đổi theo nhu cầu biểu đạt của người dùng internet. Tuy nhiên, tinh thần hoài nghi lành mạnh và mong muốn tìm kiếm sự thật mà “check VAR” đại diện có khả năng sẽ tiếp tục tồn tại và phát triển trong văn hóa mạng Việt Nam.